Betekenisvol samenwerken aan maatschappelijke opgaven

Hierover gingen de bestuurders van KIK in gesprek met Manon de Caluwé, partner bij organisatieadviesbureau Common Eye en gespecialiseerd in samenwerkingsvraagstukken en het begeleiden van organisaties bij het ontwikkelen van netwerken en samenwerkingsverbanden rond maatschappelijke opgaven. Met het risico om een rijk verhaal plat te slaan, hierbij een heel klein inkijkje.

In het denken over samenwerking zijn er veranderingen zichtbaar. De nadruk in het denken verschuift steeds meer van binnen naar buiten, de focus ligt minder op de eigen organisatie en meer op de omgeving en de positie van de verschillende partners. Het perspectief verplaatst zich van shareholders en stakeholders naar het ecosysteem: een gezamenlijke opgave. Het ecosysteemperspectief ziet een organisatie als lid van een groter geheel.

Manon de Caluwé spreekt over opgavenetwerken, wat zijn dat? Een opgavenetwerk is een samenwerkingsverband, dat vrijwillig en tijdelijk is, maar ook gericht is op het samenwerken op de lange termijn. Leden van het opgavenetwerk ondernemen individueel of gezamenlijk activiteiten die bijdragen aan die gezamenlijk opgave en daarmee ontwikkelen ze nieuwe integrale(r) praktijken als antwoord op vraagstukken waarvoor samenwerking de sleutel is. In een eerder interview gaf De Caluwé aan dat “we het hier hebben over samenwerkingen next level. Die zoveel verder gaan dan de samenwerkingen die we allemaal wel kennen: redelijk overzichtelijke verbanden van zo’n drie à vier partijen die aan een vergadertafel besluiten nemen over een concreet vraagstuk.” Het werken in een opgavenetwerk is niet altijd makkelijk. Er is sprake van wederzijdse afhankelijkheid, waarbij niet iedereen dezelfde werkwijze of dezelfde logica heeft, waarbij het speelveld niet altijd georganiseerd is, of waarin centrale sturing niet mogelijk is. Een gedeelde visie is van groot belang, ook in de relatie tussen de betrokkenen in eerste, de tweede en de derde schil. De titel van het interview dat De Caluwé en collega Kaats gaven, spreekt boekdelen: “Wie samenwerkt aan maatschappelijke opgaven, begrijpt dat niemand daar de baas kan zijn”. Hoe werk je dan het beste samen in een opgavenetwerk? Wat zijn werkende principes? Een greep uit de veelheid aan principes:

• Inclusiviteit: zorg dat alle bij het netwerk relevante partners mee kunnen denken.
• Zorg dat de relaties en interacties op vertrouwen gebaseerd (kunnen) zijn en dat er gewerkt wordt aan een gezamenlijke identiteit.
• Zorg voor structuren die decentraal eigenaarschap mogelijk maken, bijvoorbeeld met deelnetwerken. Stuur op verbinding en samenhang door netwerkregie.
• Het is van belang om samen te werken vanuit een gedeelde gedefinieerde en omarmde opgave waardoor er gelijkgericht gewerkt kan worden vanuit een gedeelde visie. En het is krachtig als die gezamenlijk opgave zich óók vertaalt naar het eigenstandig handelen van de partijen, passend binnen de gedeelde visie.

Een boeiend verhaal van Manon!

Oktober 2024